ชาวด่านช้าง สุพรรณบุรี แห่ปลูกยางหลายพันไร่

สวนยางแปลงใหม่ในด่างช้าง ถือกำเนิดจำนวนมากตามกระแสของราคายางโลก แต่ด้วยข้อจำกัดด้านความแล้งที่ค่อนข้างยาวนานบางปี ทำให้สุพรรณบุรีถูกมองว่าไม่เหมาะสมแก่การปลูกยาง แต่เกษตรกรจำนวนมากได้ทำลายข้อจำกัดนั้นแล้ว

 ชาวด่านช้าง สุพรรณบุรี แห่ปลูกยางหลายพันไร่ 

เร่งรวมกลุ่มรวบรวมยาง

เรื่อง : พิมพ์ใจ พิสุทธิ์จริยานันท์

          

          ล้วน แซ่จิ้ว คือ “แกะดำ” ตัวหนึ่งในพื้นที่ อ.ด่านช้าง เมื่อ 25 ปีก่อน เพราะเขาดันไปนำเอาต้นยางจาก จ.สุราษฎร์ธานี มาปลูกในพื้นที่ ต.องค์พระ ติดกับ จ.กาญจนบุรี ขณะที่เกษตรกรในพื้นที่ล้วนทำพืชไร่ล้มลุก อย่างมันสำปะหลัง ข้าวโพด และฝ้าย เป็นต้น

นายล้วน แซ่จิ้ว เกษตรกรรายแรกๆ ที่บุกเบิกปลูกยางใน อ.ด่านช้าง 

เขาเริ่มต้นจากการถอนกล้ายางโคนต้นในสุราษฎร์ธานีขึ้นมาปลูก

 แล้วนำตายางมาติด ปัจจุบันต้นยางของเขาอายุกว่า 25 ปี

 แต่ยังกรีดได้เป็นปกติ พร้อมกับยืนยันว่าสุพรรณบุรีก็ปลูกยางได้

            “ไอ้ล้วนเอ้ยมึงเอายางมาปลูกแถวนี้มันไม่มีน้ำยางหรอก” ผู้ใหญ่บ้านพูดเชิงปรามาส ซึ่งเป็นคำบอกเล่าที่นายล้วนจำได้ขึ้นใจ

            แต่ใครจะล่วงรู้ว่าห้วงขณะนั้นในหัวของนายล้วนคิดอะไรอยู่...???

            “ผมทำพืชมาแล้วทุกตัว แต่ทำอะไรก็ไม่เคยถาวร ทำข้าวโพด 10 ไร่ ได้กำไรปีละสองหมื่น ปลูกนุ่นหนอนก็กินต้นตายหมด ขนุน มะม่วง ถึงหน้าขายราคาก็ร่วง คนซื้อก็ไม่มีต้องปล่อยเน่าคาต้น” นายล้วนพูดเพื่อฉายภาพอดีตอันขรุขระของอาชีพเกษตร

            จนเมื่อเขาตัดสินใจปลูกยางในที่สุด เพราะเป็นพืชที่เขาเคยทำมาช่วงวัยหนุ่มใน จ.สุราษฎร์ โดยอาศัยรับจ้างกรีดยาง ความรู้จึงพอจะมีติดตัวบ้าง

            แต่การปลูกยางใน อ.ด่านช้าง มันเป็นคนละเรื่องกับการปลูกยางทางภาคใต้ ซึ่งนายล้วนก็เข้าใจความสำคัญนี้ดี แต่เขาบอกว่านี่คือพืชความหวังสุดท้าย

            “ผมนั่งรถลงไปสุราษฎร์ถอนเอาต้นกล้าจากโคนต้นยางมาพันกว่าต้น แล้วใช้กระสอบป่านชุบน้ำห่อให้ต้นยางมันชุ่มชื้น กลับมาสุพรรณก็เอามาปลูก ตอนนั้นป่ายังสมบูรณ์อยู่ ได้น้ำฝนยางมันก็โตดี ต้นกล้ารอด ทีนี้ก็ลงกลับไปอีกทีเอากิ่งตายางพันธุ์ 600 มาติดตา” เขาเล่าย้อนความยากลำบากในการปลูกยางต่างถิ่นอย่างเห็นภาพ

            ระหว่างที่ปลูกยางนายล้วนก็ยังต้องทนกัดฟันทำพืชตัวอื่น อย่างขนุนและมะม่วงไปพราง จนเมื่อครบอายุยางใกล้กรีดเขาจึงต้องหาแหล่งขายเพราะละแวกใกล้เคียง ไม่มีตลาดหรือร้านรับซื้อยางเลย ก่อนจะได้ยินว่าเมืองกาญจน์มีตลาดรับซื้อยาง

            “สมัยนั้นรถราก็ไม่มีต้องปั่นจักรยานไปขึ้นรถประจำทางไปเมืองกาญจน์ แต่ไม่เจอแหล่งซื้อ แต่มีคนแนะนำให้ไปลาดหญ้าก็ไม่เจอ จนไปเจอร้านรับซื้อเล็กๆ ที่ท่าพะเนียดแต่เขาซื้อไม่เยอะ เขาบอกต้องไปทองผาภูมิจึงเจอแหล่งซื้อเป็นสหกรณ์”

สวนยางวัยชราอายุกว่า 25 ปี ของนายล้วนดูจากสภาพต้นยางไม่เป็นระเบียบ

 และบางต้นลำต้นแตกเป็น 2-3 ลำต้น เพราะสมัยก่อนยังไม่มีความรู้ ติดตาไม่สมบูรณ์ 

การปลูกซ่อมก็ทำได้ยาก เป็นสวนยางรุ่นบุกเบิกของ อ.ด่านช้าง แต่ปัจจุบันต้นยาง

ยังให้น้ำยางปกติ เขาบอกว่าถ้ากรีดดีๆ อาจจะอยู่ได้ 45 ปี หรือกรีด 3 รอบ

            จ.กาญจนบุรี มีการทำสวนยางมาค่อนข้างนาน มีการรวมกลุ่มในรูปของสหกรณ์ รวบรวมยางเพื่อประมูล ซึ่งเป็นตลาดที่ใกล้สวนของนายล้วนมากที่สุด แต่ระยะทางรวมไปกลับก็กว่า 400 กิโล(อ่าน ยาง 1,000 ล้านบาท/ปี พืชเศรษฐกิจขับเคลื่อนทองผาภูมิ ยางเศรษฐกิจ ฉบับที่ 7)

            อาชีพสวนยางของนายล้วนในยุคบุกเบิกจึงค่อนข้างทุรกันดาร เพราะต้องขนยางไปขายทองผาภูมิเดือนละ 1 ครั้ง “ตอนหลังมีสวนใกล้ๆ เขาปลูกหลังผม 2 ปี ก็รวมยางกันไปขาย 2 เจ้ารวมกัน ประมาณเดือนละตันกว่าๆ ราคากิโลละแค่ 18 บาท” 

             แต่ก็เป็นพืชที่ “แกะดำ” แห่งด่านช้าง บอกว่าไม่เสี่ยงและลำบากเท่ากับการทำพืชตัวอื่น

            “ใครเขาก็ว่าผมบ้า” เขายังจำความรู้สึกนี้ได้ดี

            แต่ช่วงระหว่างปี 47-48 เกษตรกรใน อ.ด่านช้าง หลายราย กลับมาขอสมัครเป็น "คนบ้า" อย่างนายล้วน

ครรชิต แฝงแย้ เจ้าของสวนยางใน ต.องค์พระ จ.สุพรรณบุรี

 พ่อตาของเขาเป็นผู้ปลูกยางจำนวน 50 ไร่ เมื่อ 23 ปีก่อน

 และทยอยปลูกเพิ่มจนปัจจุบันมียาง 100 ไร่ 

ได้ยางแผ่นเดือนละ 2 ตัน และขนไปขายที่ทองผาภูมิ

            เพราะหลังจากที่ยางราคาพุ่งสูงเป็นปรอท 70-80 บาท ช่วงปี 2547 ปรากฏว่าเกษตรกรในพื้นที่แห่ปลูกยางมโหฬาร ประกอบกับมีนักลงทุนต่างถิ่นเข้ามาซื้อที่ดินเพื่อปลูกยาง ด้วยเพราะระยะทางที่ไม่ไกลจากกรุงเทพและปริมณฑลมากนัก

            แน่นอนว่าสวนยางขนาด 20 ไร่ ของนายล้วนย่อมจะเป็น “ห้องเรียน” ของชาวสวนยางในพื้นที่ อ.ด่านช้าง จ.สุพรรณบุรี และใกล้เคียง

            “ผมแนะนำผู้ใหญ่บ้านคนหนึ่งเขานำที่ดินไปจำนองเอาเงินมาปลูกยาง เขาถามผมว่าพี่มันได้แน่นะ ผมถือไพ่ใบสุดท้ายแล้ว ผมบอกมันจะเป็นใบสุดท้ายหรืออะไรให้คว่ำไว้ก่อน ไม่ต้องไปดูมัน มีข้อเดียวคือทำยางให้เป็นสวน อย่าให้ไฟไหม้ ถ้าไฟไม่ไหม้ 7 ปี เปิดไพ่มาป๊อก 21 แน่นอน พอเขาเปิดกรีดปีที่ 2 ยางกิโลละ 190 บาท ทำยาง 40 ไร่ ที่ดินจำนองไว้ได้หมดเลย พลิกสถานการณ์ขึ้นมาได้” นายล้วนเล่าเปรียบเทียบพร้อมกับเผยข้อมูลว่า

            ปัจจุบันพื้นที่ ต.องค์พระ และ ต.วังยาว อ.ด่านช้าง เท่าที่เคยเก็บข้อมูลมีชาวสวนยาง 64 ราย 2,000 กว่าไร่ ยังไม่นับพื้นที่ทั้งอำเภอและอำเภอใกล้เคียงยังมีปลูกอีกมหาศาล

สวนยางพันธุ์ 600 ในภาพนี้ เป็นของเจ้าของธุรกิจรับซื้อสับปะรด 

และส่วนหนึ่งก็มีไร่สับปะรด แต่เมื่อ 3-4 ปีก่อน ไปเห็นตัวอย่างสวนยางที่ อ.บ้านไร่ 

ก่อนจะหันมาปลูกตามหลายร้อยไร่ 

            ในส่วนของนายล้วนเองมีพื้นที่สวนยางรวม 35 ไร่ เปิดกรีดแล้ว 20 ไร่ ซึ่งเป็นยางอายุ 25 ปี อีก 10 ไร่ เป็นยางเปิดกรีดใหม่ 1 ปี ที่เหลืออีก 5 ไร่ เป็นยางเล็ก

            ข้อมูลด้านปริมาณน้ำยางเขาเผยว่าช่วงเดือนพฤษภาคมน้ำยางค่อนข้างน้อยเพราะเป็นช่วงหน้าร้อน ช่วงที่น้ำยางสูงที่สุด คือ ตั้งแต่ตุลาคมเป็นต้นไปน้ำยางจะมากขึ้น 1-2 เท่าตัว แต่ข้อดีของการกรีดยางในพื้นที่ คือ มีวันกรีดมากกว่า

            “ถ้าไม่แล้งกรีดได้ถึง 6 เดือน แต่ถ้าแล้งก็ได้แค่ 5 เดือน”

ป้ายโฆษณาหน้าสหกรณ์การเกษตรด่านช้าง ที่ติดประกาศเมื่อไม่กี่เดือนที่ผ่านมา

 ซึ่งเป็นธุรกิจที่ช่วยเหลือสมาชิกไม่ต้องขนยางไปขายไกลถึง อ.บ้านไร่ จ.อุทัยธานี 

และ อ.ทองผาภูมิ จ.กาญจนบุรี และแม้ปริมาณจะยังมีเพียง 3-5 ตัน 

และยังต้องฝากขายกับสหกรณ์ที่บ้านไร่ก็ตาม แต่มีแนวโน้มว่าปริมาณจะเพิ่มขึ้น

 นอกจากนั้นยังมีการขายอุปกรณ์สวนยางครบวงจร

            ด้านตลาดซื้อขายยางหลังจากที่มีการก่อตั้งสหกรณ์กองทุนสวนยางใน อ.บ้านไร่ จ.อุทัยธานี ชาวสวนยาง อ.ด่านช้าง ส่วนหนึ่งก็นำยางไปขายที่นั่นเพราะระยะทางใกล้กว่าทองผาภูมิเพียงแค่ไป-กลับ 100 กิโล เท่านั้น “เสียค่าบริการและขนส่ง กก.ละ 2 บาท แต่ก็ยังดีกว่า”

            แต่เมื่อเดือนธันวาคม ปี 2554 นายล้วนและสหกรณ์การเกษตรด่านช้าง จำกัด ทำการเปิดตลาดรวบรวมยางในพื้นที่ อ.ด่านช้าง และใกล้เคียง เพราะวิเคราะห์แล้วว่าเกษตรกรหันมาปลูกยางเพิ่มมากขึ้น

            สหกรณ์การเกษตรด่านช้างมีสมาชิก 1,900 ราย มีธุรกิจหลัก คือ ให้สินเชื่อ จำหน่ายสินค้าอุปโภคบริโภคและผลิตน้ำดื่มธุรกิจใหม่ของสหกรณ์ คือ รวบรวมยาง

นพดล เอมบัณฑิตย์ ประธานสหกรณ์การเกษตรด่านช้าง 

คาดหวังว่าธุรกิจรวบรวมยางจะเป็นอีกธุรกิจหลักตัวใหม่ของสหกรณ์

ในอนาคตอันใกล้นี้ เพราะปริมาณยางที่มากขึ้นเรื่อยๆ ตามพื้นที่กรีด

 อนาคตมีสิทธิ์เป็นศูนย์กลางตลาดยางของสุพรรณบุรี

            “เราเห็นว่าอนาคตปริมาณยางจะเพิ่มมากขึ้นเพราะเกษตรกรจะเปิดกรีดเยอะขึ้น การที่เราเปิดรวบรวมยางจะเป็นการช่วยเหลือสมาชิกไม่ต้องเดินทางไปขายยางไกล วันนี้เขาต้องไปบ้านไร่ ไปทองผาภูมิ” นพดล เอมบัณฑิตย์ ประธานสหกรณ์เปิดเผย

            แต่ก็ยอมรับว่าปริมาณการรวบรวมยางยังน้อยเพียงครั้งละ 3-5 ตัน/ครั้ง เท่านั้น และยังต้องนำไปฝากขายกับสหกรณ์กองทุนสวนยางปฏิรูปที่ดินน้ำดีใน อ.บ้านไร่ อยู่ด้วยเพราะปริมาณยางยังน้อยนั่นเอง

สับปะรดยังคงเป็นพืชแซมสวนยางตัวหลักของด่านช้าง เพราะสามารถรักษาความชื้นหน้าดินได้ดี 

กาบใบสามารถกักเก็บน้ำได้ และซากยังเป็นปุ๋ยอินทรีย์ชั้นดี 

ส่วนพืชแซมตัวอื่นอย่าง ตระกูลถั่วปลูกไม่ได้เพราะความแล้งนั่นเอง

            “ใหม่ๆ เราต้องยอมไม่มีกำไรหรืออาจจะขาดทุนเพื่ออำนวยความสะดวกแก่สมาชิก แต่คาดว่าอีก 2-3 ปี ยางจะเปิดกรีดได้เยอะขึ้นเพราะตอนนี้ยางของเกษตรกรส่วนใหญ่อายุ 3-4 ปี”

            อย่างไรก็ตามปัญหาเรื่องปริมาณยางไม่ใช่ตัวหลักของสหกรณ์ฯ ด่านช้าง แต่กลับเป็นเรื่องการคัดคุณภาพยาง เพราะยังไม่มีเจ้าหน้าที่ผู้เชี่ยวชาญจากหน่วยงานที่เกี่ยวข้องมาช่วยเหลือให้ความรู้ แต่ก็แก้ปัญหาด้วยการส่งเจ้าหน้าที่ไปดูงานที่สหกรณ์ฯ น้ำดี

สวนยางรุ่นแรกๆ ในด่านช้าง เป็นเครื่องยืนยันว่าสามารถปลูกยางได้ดี ซึ่งเกษตรกรจำนวนหนึ่งกำลังเก็บข้อมูลเกษตรกรและจำนวนสวนยางเพื่อนำไปยืนยันกับหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง เพื่อขอความช่วยเหลือเกษตรกรในด้านต่างๆ ตั้งแต่องค์ความรู้เรื่องยาง การกรีดยาง และเรื่องตลาด ที่สำคัญคือ เงินทุน

            “บางครั้งเรายังไม่ถนัด บางทีเราเห็นว่ายางควรเป็นเกรดนี้แต่พอไปขายเขาให้อีกเกรดหนึ่งเราก็ขาดทุนแล้ว” นพดล สะท้อนปัญหา

            จะเห็นได้ทันทีว่าเหตุที่ จ.สุพรรณบุรี ไม่อยู่ในเขตส่งเสริมปลูกยางของกรมวิชาการเกษตร จึงไม่มีหน่วยงานรับผิดชอบเข้ามาดูแลและให้ความรู้เรื่องการปลูกยางอย่างเป็นระบบโดยเฉพาะด้านการตลาด เป็นต้น

            “แต่เรากำลังจะเปิดให้สมาชิกที่มีสวนยางมาลงทะเบียนผู้ปลูกยางที่สหกรณ์ เพื่อนำข้อมูลไปเสนอให้กับหน่วยงานที่เกี่ยวข้องมาช่วยเหลือให้ความรู้ และถ้าเป็นไปได้ก็เรื่องการลงทุนเพราะยางเป็นพืชตัวใหม่ของที่นี่ลงทุนสูง ถ้ามีหน่วยงาน เช่น สกย. ช่วยเหลือกล้ายาง เงินทุน และตลาด ก็จะเป็นผลดีแก่สมาชิก"

            ในมุมนี้นายล้วนให้ข้อมูลตรงกันว่าการปลูกยางตอนนี้ยังขาดการส่งเสริมและช่วยเหลือจากรัฐ ยังอาศัย “ทุนใครทุนมัน” ส่วนหนึ่งเป็นเพราะพื้นที่สุพรรณบุรีไม่เหมาะสมแก่การปลูกยางในสายตาของหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง

            “ถ้าที่ผมปลูกยางไม่ได้ อีสานก็ปลูกยางไม่ได้ เพราะที่นี่ดีกว่าอีสานเยอะ”

            ตัวอย่างสวนยางของนายล้วนเขาบอกว่าน้ำยางออกได้ดีแม้อายุยางจะอายุ 25 ปี แต่ยังให้น้ำยางได้เป็นปกติ “ถ้าเราไม่ทำร้ายต้นยาง เร่งน้ำยางเกิน กรีดบ่อย กรีดดี ไม่เข้าเนื้อ แบ่งหน้ายาง 3 หน้า อาจจะกรีดได้ 3 รอบ หรือ 45 ปี และยังกรีดยางหน้าสูงได้อีก”

จ.ส.อ.ดำรงค์ สามารถ อดีตตำรวจวัยใกล้เกษียณ เขาทิ้งอาชีพตำรวจใน 

จ.นครศรีธรรมราช มาหาพื้นที่ปลูกยางใน อ.หนองปรือ จ.กาญจนบุรี 200 ไร่

 ติดกับ ต.องค์พระ จ.สุพรรณบุรี ปัจจุบันต้นยางพันธุ์ 600 อายุ 2 ปี แซมด้วยสับปะรด

 เขายืนยันว่าปลูกยางได้ ถ้ามีการจัดการสวนที่ดี สภาพดินและอากาศไม่ใช่อุปสรรค 

และกำลังจะขยายให้เต็ม 200 ไร่ โดยส่วนหนึ่งจะเจียดไว้ปลูกปาลฺมน้ำมันด้วย

            แม้พื้นที่จะยังถูก “ล่ามโซ่” จากหน่วยงานราชการ แต่เกษตรกรก็แห่ปลูกยางกันจำนวนมากแล้ว โดยไม่นำเรื่องดังกล่าวมาเป็นอุปสรรคให้ตัวเองเลย

            “ผมไปแนะนำให้มีการปลูกยาง เขาบอกจะเอาพันธุ์ที่ไหนปลูก เอาทุนที่ไหน รัฐบาลเขาช่วยไหม ผมพูดเลยถ้ารอรัฐบาลป่านนี้ผมก็คงไม่ได้กรีดยาง ไม่ต้องรอ เรามีเท่าไหร่ เราพึ่งตัวเอง ถ้ารอ อดตาย ถ้ากลัวไม่ได้ผลให้มาดูที่ผม” นายล้วนเกษตรกรผู้ปลูกยางยุคบุกเบิกของ จ.สุพรรณบุรี กล้ายืนยันอย่างนั้น

ขอขอบคุณ

ล้วน แซ่จิ้ว

505 หมู่ 8 ต.องค์พระ อ.ด่านช้าง จ.สุพรรณบุรี

โทรศัพท์ 08-6172-4763

นพดล เอมบัณฑิตย์

สหกรณ์การเกษตรด่านช้าง จำกัด

1078 หมู่ 5 ถ.ด่านช้าง-สามชุก อ.ด่านช้าง จ.สุพรรณบุรี

โทรศัพท์ 08-1192-8683, 0-3559-5230